ارزیابی و رتبه بندی مراکز دهستان های شهرستان جیرفت به لحاظ شاخص های کیفیت زندگی

ارزیابی و رتبه بندی مراکز دهستان های شهرستان جیرفت به لحاظ شاخص های کیفیت زندگی چکیده موضوع کیفیت زندگی از آغاز دهه ی 1960 به بعد، وارد ادبیات نظری و مطبوعاتی توسعه شد و همچنین به یکی از موضوعات مورد علاقه در علوم اجتماعی تبدیل شده است . به طور کلی بررسی و ارزیابی کیفیت زندگی می تواند برای دستیابی به اهداف توسعه ی پایدار روستایی بسیار تعیین کننده و مهم باشد. فزون بر این، ارزیابی و رتبه بندی کیفیت زندگی مردمان یک منطقه ی خاص بر اساس وضعیت موجود آن منطقه می تواند به ارائه ی راهکارها و برنامه ریزی های مفیدتری جهت کاهش محرومیت آن منطقه بیانجامد و شرایط مناسب برای بروز توسعه را مهیا سازد. بر همین اساس، هدف مطالعه ی حاضر، ارزیابی و رتبه بندی مراکز دهستان های شهرستان جیرفت به لحاظ شاخص-های کیفیت زندگی بود. جمعیت تعداد خانوارهای مراکز دهستان های مورد مطالعه 4243 خانوار بود و واحد تحلیل در این مطالعه، سرپرستان خانوارها بودند، که با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان نمونه آماری پژوهش حاضر برابر350 خانوار تعیین شد. نمونه ها به صورت طبقه-ای با انتساب متناسب و با لحاظ این که نمونه های مورد مطالعه در هیچ کدام از مراکز دهستان ها کمتر از 30 نباشد، انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه ای با سوالات انتها بسته و باز بود که شامل نُه بخش بود. روایی ابزار تحقیق از طریق روایی صوری تایید گردید و برای تأیید پایایی پرسشنامه، مطالعه ی پیش آزمون انجام گرفت، که نتایج آماره ی آلفای کرونباخ برای شاخص های مختلف از (71/0) تا (89/0) برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، در بخش آمارهای توصیفی از آماره هایی نظیر میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات و همچنین برای توصیف و دسته بندی شاخص های مورد مطالعه ، بر مبنای میانگین، انحراف معیار و فاصله انحراف از معیار میانگین (isdm) و در بخش آمارهای استنباطی از مقایسه میانگین ها، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی دانکن تحت نرم افزار spss20 استفاده شد. همچنین به منظور وزن دهی به شاخص های کیفیت زندگی از تکنیک آنتروپی استفاده شد و در قسمت بعد برای رتبه بندی و اولویت بندی دهستان های مورد مطالعه، از تکنیک (topsis) استفاده شد. نتایج کلی نشان داد که در دامنه ی صفر تا یک، روستای "خاتون آباد" با درجه ی کیفیت زندگی ( 732/0 ) در رتبه اول و روستای "کریم آباد" با درجه ی ( 661/0 ) در رتبه ی دوم قرار دارند. فزون بر آن روستاهای "اسلام آباد" و "هلیل" با درجات ( 151/0 و 109/0 ) در رتبه های آخر قرار گرفته اند. سایر نتایج حاکی از آن بود که روستاهای مورد مطالعه با میانگین درجه ی کیفیت زندگی ( 368/0 ) در وضعیت نامناسبی از لحاظ کیفیت کلی زندگی قرار دارند، اما با توجه به ضریب ci+ (فاصله ی روستاها از ایده آل مثبت)، روستاها در سه سطح از کیفیت زندگی تقسیم بندی شده اند، که در این میان روستاهای "خاتون آباد و کریم آباد" از لحاظ کیفیت زندگی در سطح بالایی قرار دارند و روستای "اسفندقه و دلفارد" از لحاظ کیفیت زندگی در سطح متوسط و روستاهای " هلیل، اسلام آباد، دولت آباد، سربیژن، رضوان، سقدر و گنج آباد" از لحاظ کیفیت زندگی در سطح پایینی قرار گرفتند. بر اساس یافته های این مطالعه، پیشنهاد می شود توجه بیشتری به ارتقای برخی شاخص های کیفیت زندگی مانند درآمد، امنیت اجتماعی، مسکن و تغذیه، به ویژه در مناطق کمتر توسعه یافته نظیر هلیل، اسلام آباد، دولت آباد، سربیژن، رضوان، سقدر و گنج آباد معطوف گردد. شرح بیشتر یافته ها در متن آمده است.